İnternet kullanan her çocuğun bilmesi gereken 10 altın kural

Günümüzün büyük bir bölümünü geçirdiğimiz dijital ortamlarda diğer insanlara karşı saygılı ve kibar olabilmek, küçük yaşlardan itibaren kazanılması gereken bir yetkinlik haline geldi.

Günümüzün büyük bir bölümünü geçirdiğimiz dijital ortamlarda diğer insanlara karşı saygılı ve kibar olabilmek, küçük yaşlardan itibaren kazanılması gereken bir yetkinlik haline geldi. Bunu sağlayabilmek için küresel olarak üzerinde mutabık kalınan kurallar dizisi, İngilizce Net (internet) ve Etiquette (görgü kuralları) kelimelerinin birleşimden türetilen Netiquette kavramı ile ifade edilmeye başlandı. Dijital ortamlarda saygılı bir iletişim için uyulması gereken kuralların aynen sosyal hayattaki görgü kuralları gibi her çocuğa öğretilmesi artık bir gereklilik haline geldi. Bu yazımızda özellikle çocukların dijital platformları saygılı bir şekilde kullanması için bilmeleri gereken en önemli 10 kuralı sıralayacağız.

1. Yüz yüzeyken yapmayacağın bir şeyi dijital ortamda da yapma

Netiquette’i tek bir altın kurala indirgesek herhalde bu madde her şeyin özeti olurdu. Yüz yüzeyken yapmayacağınız şeyleri dijital ortamlarda da yapmayın, söylemeyeceğiniz şeyleri dijital ortamlarda da söylemeyin. Bir mesaj atmadan, yorum yazmadan veya fotoğraf paylaşmadan önce aynı şeyi yüz yüze yapsaydınız nasıl hissedeceğinizi kendinize sorun. Rahat hissetmeyeceğinizi düşünüyorsanız ilgili paylaşımı yapmayın.

2. Biriyle birlikteyken telefonunu kurcalama

Telefonuna, tabletine veya başka bir elektronik cihazına dalmış biriyle sohbet etmeye çalışmak gerçekten çok zordur. Mesajlarınızı ya da sosyal medya hesabınızdaki akışı sürekli olarak kontrol etmeniz karşı tarafa onu önemsemediğiniz mesajını verir. Cep telefonunuzda, tabletinizde veya bilgisayarınızdayken birisi sizinle konuşmaya çalışıyorsa yaptığınız işi bırakın ve karşınızdaki kişiye odaklanın. Arkadaşlarınızın Instagram’da attığı hikayeler biraz bekleyebilir. Önemli bir arama veya mesaj bekliyorsanız, birlikte olduğunuz kişiye önceden haber verin ve kesinti için özür dileyin.

Restoranlar, toplu taşıma araçları, mağazalar, asansörler ve kütüphaneler gibi halka açık yerlerde telefon konuşması yapmayarak ve telefonunuzun sesli bildirimlerini kapatarak çevrenize karşı daha saygılı olabilirsiniz.

3. Nazik bir dil kullan

İnsanlara lakap takmak, aşağılayıcı ifadeler kullanmak, küfür etmek, dış görünüşü ile alay etmek, kasıtlı olarak saldırgan fikirler öne sürmek gibi kötü davranışların karşı tarafa psikolojik zarar vermesi dışında yasal olarak suç kabul edilebileceğini ve bir rumuz kullanılsa bile bıraktığınız dijital izlerden kim olduğunuzun bulunabileceğini unutmayın. Dijital ortamlarda iletişim kurduğunuz kişiler sanki karşınızdaymış gibi davranın.

4. Paylaşmadan önce iki kez düşün

Dijital ortamlarda paylaştığınız her şey kalıcı bir dijital ayak izine sahiptir. Sadece yakın bir arkadaşınızla paylaşmış olsanız bile diğer insanlara da ulaşma şansı her zaman vardır. Bu nedenle, sorumlu bir şekilde paylaşım yapma hakkında çocuklarınızla mutlaka konuşmanız gerekir. Çocuğunuza nelerin paylaşıma uygun olduğu ve nelerin gizli kalması gerektiği arasındaki farkı açık bir dille öğretin.

5. Her gördüğüne inanma

Günümüzde özellikle sosyal medya mecralarında çok sayıda sahte haber, gerçeğinden zor ayırt edilebilen sahte fotoğraf ve video dolaşıma sokuluyor. Çocuğunuza bir bilgiyi paylaşmadan önce doğru olup olmadığını mutlaka güvenilir kaynaklardan kontrol etmesi gerektiğini öğretin. Ayrıca genç yaşlarda üzerinde pek düşünmeden yapılmış paylaşımlar ileride ciddi bir soruna dönüşebilir. Çevrim içi tüm faaliyetler dijital kimliğin de bir parçasıdır ve başkalarının sizi nasıl algıladığını doğrudan etkiler. Bu paylaşımları daha sonra kaldırmaya çalışsanız bile çok geç olabilir.

6. Herkes doğruları söylemez

İnternetteki herkesin iddia ettiği kişi olmayabileceğini çocuğunuza anlatın. Orta yaşlı bir adamın mesajlaşırken bir kız çocuğu taklidi yaparak kandırabileceğini, bu nedenle tanımadıkları kişilere karşı şüpheyle yaklaşmaları gerektiğini çocuğunuza ilk günlerden öğretin.

7. İletişimin de fazlası zarar

Dijital ortamlarda bir kişiye çok fazla mesaj göndermek ve sosyal medya paylaşımlarına yorumlar yazmak karşı tarafı bunaltabilir. Çocuğunuza herkesin kişisel alanına saygı duymaları gerektiğini ve fazla iletişime geçerek çevrelerini rahatsız edebileceklerini öğretin.

8. İzin almadan paylaşma

Başkalarıyla ilgili fotoğraf, video veya herhangi bir bilgi paylaşmadan önce mutlaka izin alınması gerekir. Bir sosyal medya gönderisinde arkadaşları etiketlemek de buna dahildir. İnsanların özel hayat mahremiyetine dijital ortamlarda da azami saygı duyulmalıdır.

9. İzin almadan kullanma

Arkadaşlarınızın bilgisayarını, telefonunu veya tabletini izin almadan asla kullanmayın. Ayrıca acil durumlar dışında böyle bir talepte bulunmayın. Çok sayıda kişinin kullandığı bir bilgisayarda sizden önceki kullanıcının tarayıcıyı bir sosyal medya platformuna giriş yapılmış halde bıraktığını fark ederseniz hemen oturumu kapatın ve ilgili kişiye konuyla ilgili haber verin.

10. Çevrene saygı duy

Başka insanların sizi duyabileceği yerlerde yüksek sesle müzik dinlemek, video izlemek, oyun oynamak ya da görüntülü/sesli görüşmeler yapmaktan kaçının. Müzik dinlerken ya da video izlerken mutlaka kulaklık kullanmak ve sesin dışarıya taşmadığından emin olmak gerekir.